روزنامه قانون
1396/12/05
لرزه درآرامسـتان
گورستان ها در تمام دنيا نقش مهمي در بازخواني دوره هاي مهم تاريخي ملت هاي مختلف دارد و آرامستان امامزاده عبدالله هم جدا از اين موضوع نيستآنچه در توضيح انجام اين عمليات تخريبي در امامزاده عنوان شده،بهسازي فضاي آرامستان بوده. در سال 91 نيز آرامش اين آرامستان خراشيده و روي بسياري از سنگ قبرها سنگفرش شد
تجربه و عملكرد سازمان ميراث فرهنگي كشور از سال هاي گذشته تا كنون نشان داده است كه اين سازمان قادر نيست در حفاظت از بناها و مجموعه هاي ثبتي به نحوه شايسته به وظايف خود عمل كند
در روزهای اخیر شاهد اقدام سوال برانگیز و دور از انتظار اداره اوقاف شهرستان ری درخصوص تخریب قبور قدیمی و جمع‌آوری سنگ مزار بسیاری از مفاخر فرهنگی کشورمان در آستان متبرک امامزاده بودیم
توقف هرگونه عملیات اجرایی در این محوطه نسبت به بازگرداندن شرایط آرامستان به حالت اولیه اقدام و کلیه مدارک و طرح‌های توسعه‌ای آن مجموعه را به معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران ارسال کنند
آفتاب نيم بند زمستان به خيابان فداييان اسلام تابيده وگويي خيابان آرام و موقر سرسپرده به سوداي مسافران است.چندين متر آن‌طرف تر از سه راه ورامين،آرامش در يكي از كوچه باغ هاي منشعب از اين خيابان مي بارد.رهگذران در حال تردد از خيابان فداييان اسلام به سر اين كوچه كه مي رسند، آرام تر قدم بر مي دارند،انگار كه مي‌خواهند رسم ادب را به جاي آورده باشند.ميان شلوغي و دود و صداي ماشين‌ها،آرامش مي بارد در خياباني كه تابلوي كوچكي بر سر آن آدرس مي‌دهد:«امامزاده عبدا...(ع)».امامزاده اي تاريخي كه ساختمان اصلي بقعه آن از زمان صفويه برجاي مانده وتزيينات و ايوان شرقي رواق فعلي آن توسط ميرزاكاظم خان نظام الملک در سال 274 قمري انجام شده است.كتيبه كاشي خشتي ايوان بقعه اشعاري به خط نستعليق دارد در مدح باني، كه تاريخ حك شده در پايين آن گواهي از احداث بنا در سال 1274 قمري مي دهد.اينجا آرامگاه مشاهيري چون حید دستگردی، یدا... سحابی، مهدی برکشلی، محقق نامدار در عرصه موسیقی نظری عبدالحسین تیمورتاش، وزیر دربار مغضوب و مقتول رضاشاه پهلوی و مرحوم صوراسرافیل است كه در سال 1378 در فهرست ميراث فرهنگي ثبت شده است.از لحظه اي كه قدم در كوچه باغ ورودي مي گذاري، از تمام هياهوي «ري» كنده و غرق در آرامش مي شوي. اولين دوشنبه اسفند است و ابرها آرام آرام سايه مي افكنند به جان همان آفتاب بي رمقي كه تا چند دقيقه پيش بي‌دريغ و بي شايبه مي‌تابيد. همين‌كه داخل حياط قدم بگذاري، صداي پرنده و آرامش ورودي جايش را مي دهد به صداي گوشخراش ماشين آلاتي كه بي رحمانه بر دل گورستان مي زنند .طرح يكسان‌سازي محوطه گورستان امامزاده عبدا...(ع) در حال اجرا و قرار است سنگ‌قبرهاي حياط اصلي اين امامزاده تخريب و جاي آن سنگ‌فرشي يكسان جايگزين شود. كارگرها بي وقفه در حال تخريب سنگ قبرهاي ضلع شرقي بقعه هستند و مردمي كه براي زيارت به امامزاده آمده اند، به د قت شاهد آنچه با يكي از قديمي ترين گورستان‌هاي تهران مي‌شود، هستند.
هرازگاهي كسي مي ايستد ،سوالي مي پرسد و بعد جواب مي‌شنود:«قراراست درست شود» و بعد دوباره صداي مته و تيشه در فضا مي پيچد.هرگوشه حياط را كه نگاه مي‌كني، سنگ قبري شكسته ،سنگ‌فرشي خرد شده و تله انباري از خاك به چشم مي خورد.سنگ قبرهاي قديمي يكي يكي از جا كنده و به كناره هاي حياط منتقل مي شوند. اما تكليف آن‌ها چه مي‌شود؟ آن طور كه مديريت امامزاده در بنري نوشته و ابتداي ورودي نصب كرده است :صاحبان مزارها بايد نسبت به بردن و تحويل گرفتن سنگ قبرها اقدام كنند و اگر قبري گربه‌كني نداشت، سنگش شكسته و با سنگفرش جديد يكسان مي شود. حياط امامزاده كه در حقيقت آرامستان آن نيز محسوب مي شود، داراي پنج در ورودي است كه گورستان را به بخش هاي مختلف تقسيم مي‌كند. بالاي هر يك از ورودي‌ها تابلويي به نام يكي از مشاهير آرميده در آن قسمت گورستان، نصب شده‌است و هركدام از محوطه ها توسط دري فلزي از باقي قسمت ها جدا مي‌شود.دري كه در بيشتر ايام هفته به بهانه وجود معتادان بسته است و فقط در دو روز آخر هفته به بازديدكنندگان اجازه ورود مي دهد.
ماجراي تخريب ها چيست؟
آنچه كه در توضيح انجام اين عمليات تخريبي در امامزاده عبدا...(ع) بيان شده،بهسازي فضاي آرامستان بوده است. يك بار پيش از اين و در سال 91 نيز، آرامش اين آرامستان خراشيده و روي بسياري سنگ قبرها سنگفرش شد. بهانه آن تخريب‌ها ،طرح گسترش شبستان بود و بهانه تخريب هاي امروز،طرح همسطح سازي صحن اصلي است. اما سوال اصلي اينجاست كه همسطح سازي،بهينه سازي يا هر اسم ديگري كه روي اين طرح بگذاريم، هزينه انجام آن چقدر است؟ واقعيت اينجاست كه گورستان ها در تمام دنيا نقش مهمي در بازخواني دوره هاي مهم تاريخي ملت‌هاي مختلف دارند و آرامستان امامزاده عبدا...(ع) نيز جدا از اين موضوع نيست. نحوه احترام به قبور، نقوش و خوشنویسی‌های قدیمی کار شده روي آن‌ها و حتي شكل بناهاي يادبود كار شده دربالاي قبور، هركدام حكايت از دوره‌اي تاريخي دارد كه بر اين مردم رفته است.سنگ‌فرش‌هاي يكسان و قبور يك دست و يك شكل، نادرست ترين تصميمي است كه براي چنين آرامستان تاريخي مي توان گرفت؛تصميمي كه براي كشته شدگان حوادث يا وقايعي مانند جنگ،كشتار هاي جمعي يا حوادثي مانند زلزله گرفته مي شود، نه براي آرامستاني كه سرمداران تاريخي اين كشور را از سال 1320 در خود جاي داده و خانه ابدي افرادي شده كه نام هركدام‌شان به مثابه بازخواني بخشي از تاريخ اين كشور است.
مشاهير مجهور
جدا از نحوه بازسازي اين آرامستان،رفتاري كه با آن به‌عنوان مجموعه اي كه در فهرست ميراث فرهنگي كشور ثبت شده و خانه ابدي بسياري مشاهير اين سرزمين، به هيچ‌عنوان صحيح نيست.بسياري چهره هاي نامدار كشور كه هر كدام نقش مهمي در تاريخ فرهنگي، سياسي و اجتماعي ايران داشته اند مانند اديب پيشاوري،عمادالكتاب،علي اكبر شهنازي، یدا... سحابی،وحيد دستگردي و سه دانشجوي شهيد 16 آذر، در امامزاده عبدا...(ع) شهرري دفن هستند اما كوچك‌ترين اثر و نشانه اي كه براي يافتن مزار آن‌ها راهنما و معرف باشد، وجود ندارد. اگر بخت با بازديدكنندگان يار باشد، يكي از متوليان اين آرامستان كه مسئوليت حفاظت از آن را دارد ، حوصله كند و نشان قبرها را به آن‌ها بدهد، وگرنه مشاهير در اين آرامستان آنچنان گمنام آرميده اند كه يافتن‌شان به سادگي ممكن نيست.بيشتر سنگ قبرها شكسته،تخريب شده و از آن‌ها چون چندخطي ناخوانا برجاي نمانده است.رفتاري كه به هيچ عنوان قابل مقايسه با آنچه در خارج از كشور در خصوص آرامگاه هاي مشاهير صورت مي گيرد، نيست.سنگ قبر صادق هدايت ايراني در گورستان فرانسوي پر-لاشز به يكي از جاذبه هاي گردشگري تبديل شده و اينجا در آرامستان امامزاده عبدا...(ع) سنگ قبر اديب نيشابوري در ميان انبوه سنگ ها ،گم و بي نشان است.
واكنش شوراي شهر به تخريب هاي امامزاده
تخريب هاي انجام شده در مجموعه امامزاده عبدا...(ع) واكنش هاي بسياري تا كنون داشته است. حسن خلیل آبادی، رييس كميته ميراث فرهنگي شوراي شهر در جلسه 29 بهمن اين شورا در خصوص تخريب هاي صورت گرفته در اين آرامستان گفت :«در این آرامستان افراد مهمی همچون شهدای ۱۶ آذر، نیما یوشیج، دکتر سحابی و ... دفن شده‌اند اما در روزهای گذشته شاهد آن بودیم که اداره اوقاف شهر ری به بهانه ساماندهی بدون هماهنگی با اداره میراث فرهنگی شهر ری و بدون انجام بررسی‌های تخصصی و همچنین به بهانه باز پیرایی، اقدام به تخریب قسمت بزرگی از قبرستان کرده است که تعداد بسياری از قبور از بین بروند.
رییس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران در صحبت هايش خبراز اين داده بود كه اداره اوقاف ري بدون توجه به حكم معاون دادستان در خصوص متوقف شدن فعاليت هاي عمراني در اين آرامستان،به روند تخريب ها ادامه مي‌دهد:« در روزهای گذشته اداره اوقاف ری دوباره بدون توجه به حکم قضایی بخش قابل توجهی از این محوطه را به بهانه بازپیرایی تخریب کرده است».
بي تفاوتي ميراث نسبت به مجموعه هاي ثبتي
تجربه و عملكرد سازمان ميراث فرهنگي كشور از سال‌هاي گذشته تا كنون نشان داده است كه اين سازمان قادر نيست در حفاظت از بناها و مجموعه هاي ثبتي به نحوه شايسته به وظايف خود عمل كند. سازمان ميراث فرهنگي كشور در سال هاي اخير به سازماني تبديل شده كه بدون توجه به شرايط پس از ثبت بناها وتنها نسبت به ثبت آثار اقدام مي كند.خليل آبادي در تذكر خود به اين نكته نيز اشاره كرده و گفته بود:« از سازمان میراث فرهنگی درخواست میشود در انجام ماموریت‌های خود در پیشگیری از آسیب رساندن به اماکن تاریخی دقت کند.امیدواریم که دیگر شاهد حوادث تلخ فرهنگی نباشیم و مسئولان سازمان اوقاف نیز از این تریبون مورد تذکر قرار خواهند گرفت».
نامه شهرداری به اوقاف برای توقف تخریب قبور
در ادامه اعتراضات به روند تخريب قبور قديمي امامزاده عبدالله، مدیر بافت و بناهای تاریخی شهر تهران نيز به مدیر اوقاف استان تهران نامه‌اي نوشت و خواهان توقف عملیات اجرایی در این محوطه شد.آن‌طور كه ايسنا خبر داده،علي محمد سعادتي در اين نامه آورده است: «متاسفانه در روزهای اخیر شاهد اقدام سوال برانگیز و دور از انتظار اداره اوقاف شهرستان ری درخصوص تخریب قبور قدیمی و جمع‌آوری سنگ مزار بسیاری مفاخر فرهنگی – هنری کشورمان در آستان متبرک امامزاده عبدا... (ع) بودیم. بدون شک صیانت از ارزش‌های هویتی و فرهنگی ایران اسلامی در این مجموعه از سوی متولی آن یعنی سازمان اوقاف امور خیریه مورد انتظار است. با توجه به افزایش حساسیت‌های اجتماعی در این خصوص و ضرورت پاسداری هرچه بیشتر از میراث و هویت فرهنگی – تاریخی شهرری و تهران، خواهشمند است دستور فرمایید، مسئولان ذی‌ربط ضمن توقف هرگونه عملیات اجرایی در این محوطه نسبت به بازگرداندن شرایط آرامستان به حالت اولیه اقدام و تمام مدارک و طرح‌های توسعه‌ای آن مجموعه را به معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران ارسال کنند تا زمینه همکاری مشترک میان شهرداری و سازمان اوقاف درخصوص ساماندهی آرامستان‌های تاریخی شهر تهران، ری و شمیرانات بیش از پیش آماده شود».
ضرورت توجه به حفاظت از امامزاده عبدا...(ع)
درخصوص اجراي عمليات عمراني در امامزاده عبدا...(ع)آنچه بيش از هرچيز ديگري اهميت دارد، ضرورت نگاه ويژه به حفظ مجموعه هاي تاريخي-فرهنگي كشور است. اين مجموعه‌ها جدا از ماهيت يا كاربردشان، هركدام نقش بسزايي در بازخواني تاريخ دارند و حفظ و نگهداري از هركدام به مثابه حراست از تكه اي از پازل ميراث فرهنگي و تاريخي اين كشور است. خورشيد براي پنهان شدن عجله مي كند.صداي اذان مغرب چون طنيني در فضا مي‌پيچد؛عطرآگين،سيال،پرآرامش.
كارگرها دستگاه‌ها را خاموش كرده و دست هاي‌شان را از كار شسته‌اند. آرامش بار ديگر به كوچه خلوت شده منتهي اليه سمت راست خيابان فداييان اسلام بازگشته است.پيرمردي سيني چاي در دستانش‌راتعارف مي‌كند و مي پرسد:«همه قبرها را پيدا كرديد؟» .منتظر جواب نمي ماند و مي گويد:« اگر زرین کلاهی عاقبت هیچ،اگر خود پادشاهی عاقبت هیچ/اگر ملک سلیمانت ببخشند،در آخر خاک راهی عاقبت هیچ. اينجا خيلي از قبرها گريه كن ندارند خانوم».
سایر اخبار این روزنامه
آقا تختي نه فقط كشتي‌گير كه فرزند كشورش بود
رأفت اسلامی، روح قانون است
لرزه درآرامسـتان
سناريوي توازن قدرت
گزارش پایبنـدی
ظلمي مضاعف به معلولان
۱۲ هزار کردستانی با کار ت کولبری ار تز اق می کنند
ایران پژوه ژاپنی بسیار داریم ولي ایرانی ژاپن پژوه کم!
توقف پرواز هواپيماهاي اي تي آر شركت آسمان منطقي است
شناسایی عناصر نفوذی و دوتابعیتی‌ها
